Wilno: wracając do czasów sowieckich

Trwająca pięć dekad sowiecka okupacja Litwy (1940–1990) pozostawiła wyraźny ślad w życiu codziennym stolicy kraju – poczynając od architektury i zabytków, a kończąc na dziedzictwie kulinarnym i kulturze. W związku z tym Wilno daje swoim gościom unikalną możliwość cofnięcia się w czasie i odkrywania radzieckiej historii w znacznie bardziej liberalnym i bezpiecznym środowisku. Wspomnienia z minionej epoki są nadal żywe, a co więcej, widoczne na ulicach i słyszalne w relacjach z pierwszej ręki. Odwiedzający Wilno spotkają się z architekturą radziecką bezpośrednio po wylądowaniu na lotnisku – terminal przylotów bowiem powstał w 1954 roku.    

Odkrywając legendarną architekturę

Mimo że artystom Związku Sowieckiego zabroniono szukać inspiracji w świecie zewnętrznym, litewskim architektom udało się stworzyć unikalne koncepcje, które z czasem przekształciły się w niesamowite budynki, tchnące nowoczesnością i wpisujące się w obraz każdej współczesnej stolicy. Dziś opinie o tych budynkach są różne, ale modernizm radziecki wciąż pozostaje wart poznania. Narodowa Galeria Sztuki, Teatr Opery i Baletu, Centrum Sztuki Współczesnej, Wileński Pałac Koncertu i Sportu oraz Pałac Małżeństw – to tylko niektóre z najbardziej rozpoznawalnych przykładów architektury okresu Związku Sowieckiego, o których warto sobie przypomnieć.

Budowa najwyższego budynku w Wilnie – Wieży Telewizyjnej – trwała sześć lat. Prace zakończono w 1980 roku. Obecnie w wieży znajduje się muzeum i taras widokowy na wysokości 165 metrów, który obracając się o 360 stopni oferuje doskonały widok na radziecką architekturę mniejszych dzielnic miasta. Właśnie one stały się idealną lokalizacją dla planów filmowych – miniserialu „Czarnobyl” (HBO) oraz szwedzkiego serialu „Dyrygentka” (HBO). Akcje w obu serialach toczą się na szarym tle radzieckich budynków, dominujących w obszarach wybranych przez producentów filmowych.

Poznając prawdziwy reżim radziecki

Dla wielu Litwinów życie w Związku Sowieckim oznaczało prześladowanie i cenzurę na poziomach, które trudno dziś sobie wyobrazić. Zwiedzanie Muzeum Okupacji i Walki o Wolność – to otwierające oczy doświadczenie. Mieszczące się w byłej siedzibie KGB muzeum przedstawia dwie historie: jedną o setkach tysięcy Litwinów, którzy zginęli w celach więziennych i komorach tortur, i drugą o oporze partyzantów litewskich przeciwko ich sowieckim okupantom.

Przeżywając dramat

Żadna historia nie jest bardziej fascynująca, a tym samym zniewalająca, niż ta oparta na osobistych doświadczeniach. Jak to jest być obywatelem państwa totalitarnego? Jak wyglądała zimna wojna w ZSRR? Jak ludzie przetrwali terror? Zlokalizowany 25 km od Wilna i około 5 metrów pod ziemią bunkier sowiecki może odpowiedzieć na wszystkie pytania i nie tylko. Ten interaktywny dramat o przetrwaniu przenosi odwiedzających w 1984 rok, kiedy wolność w obliczu Związku Sowieckiego pozostawała tylko marzeniem.   

Kilka pamiątek

Pchle targi i sklepy z używaną odzieżą pełne są pamiątek z czasów sowieckich. Od pionierskich przypinek i monet po plakaty filmowe i antyki wojskowe. W każdą sobotę od godziny 8.00 do 24.00 w hotelu „Karolina” w pobliżu Wieży Telewizyjnej odbywa się Wileński Klub Kolekcjonerów, a po mieście odbywają się liczne pchle targi. Szczególnie usiana radzieckimi replikami i rosyjskimi pamiątkami jest ulica Zamkowa w sercu Starego Miasta. Z uwagi na to jednak, że od 2008 roku na Litwie obowiązuje zakaz symboli komunistycznych, tego typu pamiątki i memorabilia należy przechowywać z dala od miejsc publicznych.  

Smak przeszłości

Teleportacja z powrotem do przeszłości może być niemożliwa, ale degustacja potraw minionej epoki – jak najbardziej. W każdym domu towarowym znajdziesz lubiane z czasów sowieckich kwas chlebowy i hematogen, czyli batonik odżywczy z albuminą. Na lunch udaj się do „Sultiniai” – najstarsza działająca tawerna w mieście niczym wehikuł czasu przenosi gości 30 lat w przeszłość. Te same stojące stoły, rosół z kurczaka podawany z bułeczką mięsną i inne tradycyjne potrawy od wieków są tu podstawą. Kolejnym obowiązkowym punktem na mapie podróży do przeszłości jest Litewski Narodowy Teatr Opery i Baletu. Nie tylko ze względu na architekturę, ale pyszności, jak na przykład, serwowaną w kawiarni teatralnej gorącą czekoladę, która na przestrzeni lat ani trochę się nie zmieniła.  

Zwiedzając ZSRR

Spacerując po Wilnie przez kilka godzin z przewodnikiem, który na własnej skórze doświadczył czasów sowieckich, można inaczej spojrzeć na życie w tamtych czasach. Każda ulica i budynek mają tu swoją własną historię – trochę mroczną, trochę zabawną. Niepowtarzalne wrażenia z wycieczki zapewni przejażdżka radzieckim trolejbusem, który można wynająć. Nie przegap więc wyjątkowej okazji, aby ulice Wilna przemierzyć transportem z przeszłości.

Rzutem oka na codzienne życie

Muzeum Energetyki i Techniki to najlepszy sposób, aby zobaczyć autentyczne sowieckie wnętrza i różne produkty wykonane w Wilnie w tamtych czasach. Odkurzacze, telewizory, meble i wiele więcej – eksponaty prezentowane na wystawie były obecne w prawie wszystkich domach radzieckiego Wilna, a wiele z nich jest do dziś używanych w domach starszego pokolenia.