Dzielnica szklana w Wilnie – ukryty skarb kultury wileńskiej

Przez ponad 600 lat dzielnica, która niegdyś zajmowała większą część obecnego Starego Miasta, była zamieszkana przez ludność żydowską. Było to miasto złotników, szklarzy, rzemieślników i finansistów. W 1495 roku założono tutaj cech złotniczy. W 1547 roku powstała pierwsza w Wielkim Księstwie Litewskim fabryka szkła. Dzielnica otrzymała jednak nazwę Szklanej dopiero w 2018 roku, a nazwa ta odzwierciedla czasy, kiedy istniały tutaj trzy ulice o nazwie Szklana (lit. Stikliý) – Szklana I, Szklana II i Szklana III.

W dzielnicy tej, schowanej pomiędzy największymi ulicami miasta, wciąż mają swoje warsztaty jubilerzy i lokalni artyści, a można tu też znaleźć sklepy i warsztaty rękodzielnicze, przytulne restauracje, orkiestrę kameralną, galerie sztuki i jeden z najstarszych hoteli – Stikliai.

Odkrywanie żydowskiego dziedzictwa

Bardzo obecnie spokojna ulica Žydų (Żydowska) była niegdyś jedną z najbardziej tętniących życiem arterii miasta. W tym miejscu Władysław IV Waza, poprzez nadanie przywileju w roku 1633 zezwolił na założenie w Wilnie Dzielnicy Żydowskiej. Postawiono tu wówczas Wielką Synagogę i Bibliotekę Matas Strašūnas. Mieszkał tu także żydowski naukowiec Eliasz ben Salomon Zalman (lepiej znany pod imieniem Gaona z Wilna), były tu liczne stragany, restauracje, bary i sklepy.

W Wielkiej Synagodze, zbudowanej w XVII wieku, mogło się spotykać na modlitwę 3000 osób. Lecz dziś niestety nie ma już śladu ani po niej, ani po mniejszych synagogach w okolicy. Stół, który był mapą Małego Getta podczas II wojny światowej, również świadczy o historii tej wileńskiej dzielnicy. Obecnie można zaobserwować wielki powrót żydowskiej atmosfery, zamożnych rzemieślników i ciekawych ludzi do Dzielnicy Szklanej.

Gdy przyjrzeć się im dokładniej, można dostrzec, że budynki wciąż noszą aurę i pamięć dawnej dzielnicy. Na początku ulicy Gaona stoi budynek z rotundą, który zaznacza symboliczne wejście do dzielnicy. Tutaj na każdym kroku przeszłość łączy się z teraźniejszością, przybierając nową formę, którą zdecydowanie warto poznać.

Ślady judaizmu wciąż upamiętnione są w historii i nazwach ulic, a także w restauracyjnych menu, biżuterii z charakterystycznymi symbolami i galeriach sztuki. Nawet graffiti na ścianach dzielnicy przedstawiają ludzi z XX-wiecznej Dzielnicy Żydowskiej.

Spacer szlakiem historycznych ulic

Dzisiaj, po wielu burzliwych wydarzeniach, jakie miały miejsce w historii, Dzielnica Żydowska wygląda inaczej niż kiedyś. Lecz jej duch wciąż jest żywy w wielowiekowych budynkach. Podczas spaceru po dzielnicy rozglądaj się uważnie, a dostrzeżesz na przykład, że na fasadzie domu przy ulicy Szklanej 14 wciąż widnieje rok jego budowy – 1661. Warto wiedzieć, że dom numer 6 przy ulicy Gaona, gdzie obecnie znajduje się ambasada rumuńska, był niegdyś miejscem spotkań cechu złotników.

Budynek przy ulicy Szklanej 1 to niegdysiejszy Kościół Zmartwychwstania Chrystusa, którego gotyckie łuki przetrwały do dziś. Na ulicy Antokolskis stoi dom, w którym urodził się słynny żydowski rzeźbiarz Mark Antokolski. Przy końcu ulicy Szklanej (Stikliai) stoi duży zespół pałacowy – to jeden z najszlachetniejszych pałaców Wielkiego Księcia Litewskiego – zwany Pałacem Vainai, który został zbudowany w 1668 roku.

Co kryją dziedzińce ulicy Szklanej

Zajrzyj na dziedzińce domów w Dzielnicy Żydowskiej. Na większości z nich widoczna jest grafika drewnianych balkonów, które pamiętają Dzielnicę Żydowską w czasach, kiedy wszystkie klatki schodowe były budowane poza domami, aby zaoszczędzić przestrzeń mieszkalną wewnątrz domów. Wyjątkowy jest dziedziniec hotelu Centro kubas przy Szklanej 5, który stał się hotelowym lobby pod szklanym dachem oraz XV-wieczny dziedziniec budynku przy Szklanej 4, który kiedyś był drukarnią. To prawdopodobnie tutaj została wydana pierwsza na Litwie książka w1522 roku. Data ta widnieje na granitowej rzeźbie kronikarza. Na dziedzińcu budynku przy Szklanej 6 stoi rzeźba przedstawiająca siedzącą na niedźwiedziu Medeinė, boginię lasów i polowań.

Usiądź wygodnie i odśwież się na dziedzińcu restauracji Lokys, do której wejście rozpoznasz po drewnianym niedźwiedziu. Poszukaj ślicznych małych ogródków ukrytych przy sklepach z modą i perfumami na dziedzińcu przy Szklanej 7, a przy Szklanej 9 – dwóch niewielkich warsztatów krawieckich.

Tradycje złotnicze – prawdziwy klejnot Dzielnicy Żydowskiej

Diamenty z Tel Avivu błyszczą w oknach Diamonds by Ribas, Diamond House i Jewelry Library, natomiast Terra Recognita prezentuje unikalną biżuterię i rzeźby wykonane przez jubilera Sauliusa Vaitiekūnasa, z kamieni wybrzeża Bałtyku i ze srebra. Lily to sklep z kamieniami półszlachetnymi i srebrem, a luksusowa biżuteria jest tworzona przez Darijusa Gerlikasa i jego uczniów w szkole/galerii biżuterii Vilnensis.

Moda

Przetrwała tu także tradycja tkania lnu. Na dawnych stołach litewskich kładziono obrusy lniane, a dziś są one używane w nowoczesnych wnętrzach, czego przykładem jest sklep Linen Tales. Wyroby z bursztynu i litewskiego złota można znaleźć w sklepiku Linas and Amber. Dzieła litewskich projektantów mody można natomiast zobaczyć w takich miejscach jak My Minds, Dom Bow Ties, Taškuota Suknelė i Pudrinė.

Kultura jedzenia

W restauracji Lokys, będącej najstarszą restauracją w mieście, będziesz mieć szansę na skosztowanie dań z dzika, sarny i steków przepiórczych przygotowywanych według autentycznych przepisów dawnej szlachty. Najbardziej luksusowa restauracja w Dzielnicy Żydowskiej, a może nawet w całym Wilnie, to restauracja hotelu Stikliai, do której możesz udać się na kolację degustacyjną i dać się zaskoczyć daniami przygotowanymi z produktów pozyskiwanych z własnego ogrodu restauracji.

Prawdziwy brytyjski zakątek odkryjesz w restauracji Marcus ir Ko, gdzie będziesz mógł spróbować steków wołowych marynowanych według dobrze skrywanego przepisu. A może masz ochotę na prawdziwie ostre jedzenie? W takim razie wybierz się do Bistro18, gdzie zostaniesz poczęstowany miską specjalnego curry krewetkowego.

Jeśli poczujesz głód w nocy czy nawet nad ranem, to o każdej porze będziesz mile widziany w restauracji Amatininkai, gdzie poczęstowany zostaniesz gorącymi racuszkami z sera lub pierogami.

Pyszne desery

Dzielnica Szklana przyciąga odwiedzających oferując im kawę z najdalszych zakątków świata, a także inne wyjątkowe przysmaki. Radosne odkrycia czekają Cię w Bookcafe, gdzie możesz zamówić szklankę świeżego soku z arbuza, po czym usiąść spokojnie, by poczytać dobrą książkę albo posłuchać śpiewu kilku papug. Pysznych słodkich deserów możesz spróbować w legendarnym Ponių Laimė, a klasycznym przysmakiem jest ciasto o nazwie Opera. Delektuj się długim, królewskim śniadaniem lub wegańskimi deserami w kawiarni Augustas and Barbora, gdzie można wygrzewać się w promieniach słońca w bajkowym ogrodzie przepełnionym miłością Barbary Radziwiłł i Zygmunta Augusta.